ECari lettori, eccoci alla seconda puntata di
'ME SE DIS IN DIALÈTE?' ecco le traduzioni del 1° elenco:

Adesso è tempo di dedicarci al 2° elenco di 10 definizioni in base alle quali indovinare la corrispondente parola in dialetto santangiolino:

E adesso i racconti.
Il primo che pubblichiamo è quello inviatoci da Rino Bagnaschi , che ha centrato anche la risposta esatta a tutte le 10 definizioni. Nel racconto sono anche utilizzate tre delle parole dialettali indovinate.

Rušìna, tìra föra el bràs

Te se regòrdi del pòr Vituròn, quèl ch’el ‘ndèva a fa i mercà cun la “cincenquatòrdes” trasfurmàda a furgòn?
In dî chî àni là gh’èr no i camiunén cùme al di’ d’incö e i mecànici j’èrun tame ingegnéri: i fèvun de tésta sùa. Fa gnèn se j’èrun tǜti ingrügnàdi sǜi sedìi denànse, tàntu i ‘ndèvun a fà i mercà, per guadagnà unchicòs da rušegà. Cun la fàme che gh’èra…!
Un di’, Vituròn cun i sô fiöi j’èvun fenìde da fa el mercà e j’èrun adré ‘gnì a câ, quànde el vède i Carabignéri che i ghe fan sègne da fermàs.
Vituròn j’à vède e ‘l tìra adré stràda e intànte el pensa: “Ghe sème, la mǜlta m’la léva nisön!”.
Librète, patènte, pröva d’le lǜs, méše lǜs, lǜs de pušisiòn. Quànde ghe tùca a la frécia de dèstra la vèn föra, ma la sinìstra la vör sentìgun no. Vituròn el gh’à pàri scurlì el crüscòte, ma la frécia la vèn föra no.
Vituròn el pensèva a la mǜlta che l’avarés ciapàde, quànde ghe vèn un’idéa. El ciàma la sô fiulèta (ultra a la dòna, el gh’èva insèma dû fiöle) e ‘l ghe diš: “Rušìna, léva sü! Sta atènti a quèl che te dìši! Quànde me te dìši: “frécia!”, ti te mèti föra el bràs, fin’ a quànde me te diši no da tiràl indrèn”.
So no s’la ciapàde la mǜlta, ma d’una ròba sòn sicǜr: che i Carabignéri i s’avaràn mìsi adré a rìde!

Quello che segue è un vivace quadretto colto in un giorno di mercato ed abilmente narrato dalla nostra affezionata collaboratrice dialettale Angela Domenica Ferrari

Al mercà

Un merculdì son ‘ndai in piàsa e ò truàde vǜna che cugnùsi e l’è un po’ una càva fià. La cèrca sèmper unchividön che ghe dàga da trà. La me fà: “A ‘nde te sèri, incagnàda in câ? L’è un pés che te vèdi pü a ‘gnì a fa el mercà!” E me ghe rispùndi: “Bràu, vègni ògni mòrte de vèsche: cun chél frège chì, sòn fencìsa a möveme. Stamatìna ò fài un öve föra dal nén! Me son intapàda tǜta, ma, anca cui guànti gh’ò le man impichènte! Se de no son sèmper là, in cantòn del Pescheròn.”
E ‘nsì ème tacàde butòn.
La tàca a cüntàme che sô misé el gh’à el fregiù, el sǜta a stranüdì, el gh’à sèmper el macàr al nas: “El m’à caciàde lì una strögia de panèti da lavà, l’è invèrse, el rèsta sufìsteghe; s’ò da fa? El gh’à la sô età … Son a la berlìna! El mé òme, in dél s/cepà un sòche de lègna cul sügürén, l’è restàde a bùca vèrta: el s’à fài una strèpa a la vìta. Alùra son ‘ndài dal spesiè, el m’à dài un vùnte da balcàghe el mal e ‘l m’à dî da fàghe mète una ventrèra.
Intànte che sèri in gìr, son ‘ndài in césa grànda a pisà una candìla, ò truàde in gìr la mé Giuanìna e ò fài un ciòde anca cun lé.
Adès vò a câ de cùrsa. Gh’ò da fa la pulènta e fa rustì ‘l pès: pagamènte gh’ò amò ‘l culdirö a möi da šgürà e incö me vèn ancasì el mé fiöl a dišnà. L’è che lü l’è lecàrde, l’è no ‘me nöme che mangème ròs e bòs... M’è tucàde ‘ndà dal bechè a tö le bistèche, gh’j’à ‘mburàci e gh’ò là ‘na bašietìna de ràve cùnse… el mangiarà quèle lì... Cüstiòn che ‘l cumpèša nò cul pan: el màngia tǜte còs insì! Ghe vör un sìa de pitànsa!
Adès pesèghi a ‘ndà a câ, se no i trövun el gàte sül föghe, i me dan el föi de vìa: vèn mešdì e me sòn amò chì!”

Ed ora una fiaba.
La prima che riceviamo! Ci sembra molto bella e ci è stata inviata da Lucia Oppizzi, un’altra nostra lettrice appassionata del dialetto santangiolino.

El pigutòn

Gh’èra una volta un regiù. L’èra restàde vèdue, ma el gh’èva trè bràve fiöle.
La prìma l’èra bùna da fâ le camìše. La secùnda la fèva le müdànde e la tèrsa la fèva i mesté in câ.
J’èrun pròpi cuntènti.
Un bèl dî, ghe rìva in câ un sciùr, tüte bèn vestìde e cui bèi fâ. El se prešènta e ‘l ghe dumànda se ‘l vör dàghe in spuša la prìma fiöla. I cumbìnun la dòta e sto pòver òme el se cunsùla tüte, perchè l’è riesìde a sistemà la prima fiöla.
Dopu la fèsta i spuši i van a câ.
E ‘l spuš el ghe fa vède tüta la câ. Una câ da sciùri!
El ghe fa vède le stànse piène stòpe de òr, argènte, danè, salàmi, furmài ..e ‘l ghe dà le ciàve insèma a un bel fiùr da mète sul bàver del vestì.
«Ti guàrdete in gir» el ghe diš «intànte che vò a laurà, ma te racumàndi....me vöri no che te vàghi a guardà in de ch’la stànsa lì!!». «Va bèn, preocüpève no» la rispùnde la spušìna.
Ma, l’èra namò ‘ndai föra bèn, che l’è cursa pròpi a dervì ch’la porta lì. E vèn föra un culpe de còlde d’la madòcina e alùra la sara sü sübite.
Vèn la sìra e l’òme el rüva a câ. La spušina l’èra tüta cuntènta. Ma, apèna el va ‘ndrèn, lü el se acòrge sübite che le l’èra ‘ndai ‘ndla stànsa, perchè el fiùr l’èra tüte pasìde. Alùra la brànca e la trà pròpi ‘ndrén d’la stansa e la sara sü cun la ciàve.
Dòpu una stemàna, el va a câ del regiù, cun le làgrime ai ögi, a dìghe che la so fiöla l’èra mòrta a l’impruìša. El pòr regiù e le surèle j’èrun disperàdi!
Pàsa un po’ de tèmpe, e ‘l sciùr el se prešènta ancamò a câ del regiù per dumandàghe se el vürarés dàghe un’òltra fiöla da spušà. L’à viste cume l’èra la prima e ...insùma, ghe farés piašè.
I ghe pènsun un po’ e, a la fén, anca la secùnda fiöla la se decìde a spušàs, anca perché l’èra un po’ marüda e un po’ amo’ che la spetèva ...!!! E insì i fan un òltra fèsta (e un’òltra dòta) e pö i spušén i van a câ.
Anca a quèsta el sciùr el ghe regàla un fiùr da mète al bàver del vestì e ‘l ghe racumànda da ‘nda nò a guardà ‘nde ch’la stànsa là. E le la fa la bràva e per una stemàna la se pèrde via a mète a pòste la so dòta e anca quèla de so surèla, che l’èra amò ‘ndle càse. E, tüte le matìne, lü el ghe regàla un bel fiùr frèsche. Fin che la curiušità la vènce ...e la va a dervì la pòrta. Vèn föra un gran còlde e la tröva là la so surèla. Sta pòra fiöla la sèva pü nànca s’la se fèva. L’è cùrsa a fàghe un po’ de bröde per tiràla un po’ sü e in tüta la cunfušiòn l’à pròpi pensàde no al fiùr che l’èra pasìde e insì, quànde el so òme l’è rüvàde a câ, l’è finìda anca lé ‘ndla stànša insèma cun so surèla.
Pö el sciùr l’è ‘ndai a dìghe al regiù che ànca la secùnda fiöla l’èra mòrta.
Du fiöle, tüte du mòrte! Al regiù gh’è vegnüde un cùlpe e l’è ‘ndài in punta de mòrte e adritüra i gh’àn dài i olî sànti.
Pàsa un po’ de tèmpe e ‘l sciùr el se prešènta ancamò a câ del regiù e ‘l gh’à la fàcia de tòla da dumandàghe se ‘l vör dàghe ànca la tèrsa fiöla. Lü el vürarés no, ma stavòlta l’è la fiöla che la se impùnta, perchè la gh’èva un suspète.
«Dòpu tüte, a câ de chél sciùr chì, gh’è la dòta d’le me surèle!!».
E insì la se spùša ànca lé.
Quànde i rüvun a câ, el ghe fa vède tutecòs, el ghe dà le ciàve e ‘l ghe racumànda ànca a le da ‘ndà nò ‘nde ch’la stànsa là e el ghe dà el fiùr da mète al bàver.
«Ma perchè gh’ò da mète un fiùr, cul lütu de le me surèle!»
«Ma per fàme un piašè a me!»
E pö el va a laurà.
Apèna l’è stài föra, la spuša, che l’èra bùna nò da fâ camìše e nànca müdànde, ma l’èra no scéma, la se tìra via el fiùr e la mète ‘nd’un bicér d’aqua e la va sübite a dervì pròpi ch’la porta lì. Quànde la tröva le so surèle, la capìs tütecòs. Sübite la ghe pòrta un bröde a la prìma, che l’èra pròpi mìsa mal, e da mangià a la secùnda, e la se racumànda da sta sü alégre, perché la ghe pensèva lé.
Quànde el sciùr el rìva a câ a la sìra, la se fa truà tüta bèla, cul so bel fiùr che l’è stài tüte el dì ‘nde l’aqua e l’è bèl frèsche ancamò.
Per un po’ de dì la gh’à dài da mangià e da béve a ch’le puerète lì, per rimèti un po’ in fòrsa.
Vèn che un dì, la ghe dis al sciur: «Vürarési mandàghe a câ de me papà un po’ d’la dòta d’le me suréle. ‘Sto pòver òme l’è ‘n da per lü, e magàri el pöde vèndla e fa un po’ de danè. Vürarési fàghe fâ una càsa dal legnamè».
E ‘nsì l’è stài. La ghe cumànda una càsa propi gròsa, cun un spurtèl per l’ària e un cadenasén indrèn. Pö, la ‘mpienìs de or, argènte, danè, salàmi, furmài e la mète ‘ndrèn la prìma surèla. La ciàma un paišàn per fa purtà la càsa da so papà e la ghe racumànda da purtàla ‘ndrè perché gh’éra da fa ancamò dei viàgi. Intante l’à fai avišà el papà da sta prùnte a vudà la càsa sènsa fàse vède da nisön. Quande el pòver òme l’à viste ‘se gh’èra ‘nd’la càsa e l’à viste la so prima fiöla, el sèva pü se pensà, e a mumènti ghe vèn un òlter cuculòn, ma el gh’à dài indré la càsa: e ‘l paišàn l’à purtàda a câ.
E dòpu una stemàna l’à fai la stésa menàda cun la secùnda surèla.
Ma el sciùr el cumència a ‘ntajàse d’un chicòs!
«Cùme mài ch’la càsa chì la và inànse e ‘ndré?»
«Cun tüta la dòta che gh’è chì, lasarò nò me papà sènsa danè!» la rispùnde. «Del rèste gh’è amò un viàge da fa e pö avarò finìde».
«Va bèn, ma stavòlta vöri ‘ndà mé a purtàla, ‘cla càsa lì».
«Va bèn, ve farò truà la càsa föra da l’üs, ma ...ve racumàndi: guardè no se gh’è ‘ndrèn, e me sarò a la finèstra a cüràve».
La prepàra un bel pigutòn de stràsi, vestìde cui so pàgni e ànca cu’l fiùr … e la mète ala finèstra. Pö, dopu che l’à ‘mpienìde la càsa de òri, argènte, biancherìa, salàmi, furmài, giambòn, riš, farìna e furmènte, la s’è mìsa ‘ndrèn anca le e la se sàra sü.
Quànde el sciùr el rüva a câ, la vède a la finèstra. «Te sèn šamò lì?» E le la rispùnde no.
Alùra el càrga la càsa su un car e ‘l va.
Pasàda la cürva, el se fèrma: «’Se diàul ghe sarà ‘ndrèn, che l’è insì pešànta!»
Ma le, che l’è ‘ndrèn, quànde el se fèrma, cun la vuš da luntàn la diš: «A’ che te vèdi, nèh!»
E alùra lü el va inànse amò un po’, e pö el se fèrma. E le, da ‘ndrèn: «A’ che te vèèèdi nèèèh!»
E alùra lü el va inànse amò un po’, e pö el se fèrma. E lé, da ndrén:«A cheee teee vèèèdiii nèèèhhh!».
«Ma ‘ndl’è ‘ndai, sul tèce?»
E tüte le vòlte ch’el se fermèva, le la fèva la vuš püsè a la luntàna, fin che l’è rüvàde a câ del papà, che l’à ciapàde la càsa e l’à purtàda ‘ndrèn.
El papà, quande l’à dervìda, el s’è truàde ancamò cun tüte le so fiöle e un sàche de danè.
Intànte el sciùr l’è ‘ndai a câ. ‘Ndèl rüvà, l’à vìsta ancamò a la finèstra: «Te sèn amò lì?». E lé la rispùnde no.
Alùra l’à fài le scàle de cùrsa, l’à viste le stànse, che prìma j’èrun piène de òr e de argènte, de danè e de salàmi e de furmài, vèrte e vöde vudènte e le du surèle sparìde. Pièn de ràbia, l’è cùrse vèrse la dòna, perché el vurèva masàla, ma, quànde l’è stài arènta, el s’è acòrte che l’èra un pigutòn.
E ‘ndla fòga per caciàl šu da la finèstra, el gh’è ‘ndai adré anca lü.
Pan e pès l’è finìda adès. Ghe n’èra amò un tucunén e gh’l’ò dài al me cagnulén.

Bella – vero? – la fiaba!
Per le filastrocche vi chiediamo di pazientare e di attendere il prossimo numero.
Chiediamo anche ai lettori che ci hanno inviato racconti che non vengono pubblicati, di avere fiducia.
Su Il PONTE lo spazio è limitato, ma vorremmo provare a preparare per il prossimo Natale 2014, un nuovo libro, dove raccoglieremo il meglio dei contributi dei nostri vivaci e abili lettori, che invitiamo, quindi, a continuare ad inviarci racconti, fiabe e filastrocche.