La Redazione de IL PONTE riprenderà, nel prossimo autunno, la rubrica riguardante il dialetto di Sant’Angelo Lodigiano. Lo farà perchè non pochi lettori desiderano trovare nuovi argomenti e nuove curiosità sul nostro inimitabile dialetto. Per prepararci al nuovo evento abbiamo ritenuto opportuno rinfrescare un po’ la memoria con alcuni racconti, accompagnati da qualche quesito sul significato di alcune parole che ormai, se non sono cadute in disuso, certamente si sentono molto di rado. Buona lettura dunque, in attesa del nuovo appuntamento a settembre.

Il 1° racconto, scritto dal compianto Mario Bagnaschi, descrive un divertente aspetto della vita di quartiere.

L’ucasiòn lè sèmper buna

El Nèrvu de Busamartén, el gh’èva dü bèi pulén e un dì l’à pensàde da tiràghe el col perchè j̆èrun diventadi nuiùši e i segütèvun a fà travài. Pö j̆a tacàdi föra dala finèstra a fài frulì.
Cechén el Chiga che l’à viste ’sto bèn de Diu, el s’à miš in mènte che j̆èrun sô. La matìna adré, bèl prèste, l’èra sül santé de guèra, e cun ’na furséla l’a fai saltà šu i “dü morti”.
Ma, cume diš el pruèrbi, “El diàul el fa le pügnàte e no i quèrci”, perché ’na fiöla, dala finèstra, l’èva vìste in fàcia el ciurèl e gh’l’à dì al Nèrvu, che l’è ’ndai dal maresciàl a fa la denùncia.
La fiöla la sèva no el nùme del làder, pro la se regurdèva che l’èra de Busaroche; difàti el Chiga, dala Còsta, l’èra ’ndai a stà al Lisunén.
El maresciàl l’a šmulàde i sô scagnòsi in cèrca de Cechén, che de scumàgna la ciamèvun Chigarèla.
Un carabignér l’a vìste ’gnì sü dal Lamber de Majàn e ’l gh’à dumandàde: “Tu sei Chigarèlla?” Cechén el s’à vultàde e cun tüte le sô bèle manére el gh’à dì: “O bel giovane che saresti pronto a morire per la tua patria bella, dimmi tè chi t’à chigatto?”. Alùra el carabignér el gh’à puntàde el füsìl e l’à purtàde in cašèrma ala Vignöla.
El maresciàl el sèva che Cechén l’èra no periculùš: el gh’èva apèna el difète da cambiàghe el poste a la ròba dî òltri.
“Dimmi Cechén, perché hai rubato le pòle?”
“El sènta siùr maresciàl, sta scrìte che le ucašiòn i fan l’òme làder, e me ò ciapàde l’ucašiòn”.
Quèi de Busamartén, apèna j̆an sentìde ch’el ciurèl l’èra de Busaròche, i gh’an fài sübite la cansòn ch’la dišèva: “Quèi de Busaròche, per fa la fèsta, j̆èn ’ndai a rubà le pòle a la finestra; i gh’an cùrse adré fin al Pusòn, … lasè šu le pòle, o gusatòn!”
Ma quan’ che s’à savüde che el làder l’èra del Lisunén, j̆an cambiàde la cansòn: “I Büšmarö de Busamrtén, cun el bècu fén, i s’an fai purtà via le pòle da quèi del Lišunén”.
El maresciàl, che l’èra un diplumàtiche, l’à fài cantà Cechén e, a la fen, el gh’à dì: “’Àrda che gh’è un testimòni che t’à vìste a purtà via le pòle e me me tùca mètete in prešòn, ma ti, Cechén, te sèn no tàme i òltri e te tègni chì cun me”.
El di’ dòpu è rüvàde el Pretur da Lode per el prucès. El ciàma cume testimòni Tonali Rosalinda e ’l ghe dumànda: “Lei vide il qui presente signore che rubava i tacchini dalla finestra?”. “Ma no, siùr Pretùr, che l’òme lì l’à rubàde no chi ròbi lì ch’el diš lü, ma l’ha rubàde le pòle”. La sala del Cumön, pièna de perdetèmpe, l’è s/ciupada a ride.
Alura el Pretur l’ha picade el martel de lègne sül taul e l’ha mandade a munte el prucès.
Mario Bagnaschi.

Il 2° racconto è una fiaba dialettale che le mamme raccontavano ai bimbi per farli dormire. L’ha inviata a IL PONTE Rosangela Vitaloni.

La storia de Catrinén

Gh’èra ’na volta òme, dòna e ’na fiulìna che se ciamèva Catrinén.
Un dubàs, intànte che la màma la laurèva a crusé, la fiulìna la ghe diš: “Te me fè no i chisulén?”
La màma la ghe respùnde: “Ti farési vulentéra, ma gh’ò in ca’ nànca ’na gùta d’òli.”
“Ciàpetla no, màma. Dàme la butìglia che vò me a töl.”
E la màma:”Me racumàndi pro, dìghe gnèn a nisön!”
Süla stràda la fiulìna la tröva el lù incurculàde sul puntén che ’l ghe diš: ”Catrinén, ’nde te vè?” “Vò in un pòste ma püsè pödi no dìte.”
”Alùra da chì te pàsi no!”
“Dai! Fa no insì, làseme pasà ...”
E dòpu ch’la s’à fai inturtà per bèn, la ghe dis: ”Fàme pasà e te vansarò un chisulén.”
Finalmènte Catrinén la rǜva a ca’ cun l’òli e, nel gir de pòche tèmpe, la màma la prepàra un bel piàte de chisö.
Ala sira i a màngiun tǜti insèma cun el papà, un òme grànde cun barbìsi e sintiliòn, e i dišun:” j̆èn pròpi bon!”.
Prìma da ’nda in léte, rǜva el lù.
”Catrinén, te me dè i chisulén? Fa’ ala svèlta sedenò te trò šu l’üs!
Catrinén, tüta stremìda, ghe tuca dighe ai so che la gh’èva inšebìde un chisulén al lù.
El papà, rabiàde, el ciàpa un tòche de lègne e ’l se mète dedré a l’üs.
Quànde el lù el mète indrèn la testa, la brànca e cun quater legnàde a puš al cupén el ghe fa fà ’na scarivòlta ch’la fa finì ’ndla mòlta.
Insì l’è ’ndai a cà tüte rùte e mustulènte.
Rosangela Vitaloni